અધ્યયન નિષ્પતી

 

અધ્યયન નિષ્પત્તિ (Learning Outcome) એટલે શું?

અધ્યયન નિષ્પત્તિ એટલે કોઈ ચોક્કસ અભ્યાસક્રમ કે એકમ પૂર્ણ કર્યા પછી વિદ્યાર્થી શું જાણી શકશે, શું સમજી શકશે અને કયા કયા કાર્યો કે કૌશલ્યો (Skills) કરી શકશે, તેનું સ્પષ્ટ અને માપી શકાય તેવું વિધાન.

આ એક પ્રકારનું લક્ષ્ય (Goal) છે, જે સૂચવે છે કે શિક્ષણ પ્રક્રિયાના અંતે વિદ્યાર્થીમાં અપેક્ષિત વર્તણૂક પરિવર્તન (Expected behavioral change) શું આવશે.

અધ્યયન નિષ્પત્તિ વિશે માહિતી

અધ્યયન નિષ્પત્તિ શિક્ષણ પ્રણાલીમાં ખૂબ જ મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. તેની મુખ્ય લાક્ષણિકતાઓ અને મહત્વ નીચે મુજબ છે:

૧. સ્પષ્ટતા અને માપનક્ષમતા

નિષ્પત્તિઓ સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે વિદ્યાર્થીએ શું શીખવું જોઈએ, જે શિક્ષકો અને વિદ્યાર્થીઓ બંને માટે દિશા નિર્દેશ આપે છે.

તેઓ એવી રીતે તૈયાર કરવામાં આવે છે કે તેમનું મૂલ્યાંકન (Assessment) કરી શકાય અને જાણી શકાય કે વિદ્યાર્થીએ અપેક્ષિત સ્તર પ્રાપ્ત કર્યું છે કે નહીં.

૨. વિદ્યાર્થી-કેન્દ્રિત

અધ્યયન નિષ્પત્તિઓ વિદ્યાર્થી શું કરશે તેના પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, ન કે શિક્ષક શું ભણાવશે તેના પર.

તેઓ મુખ્યત્વે ક્રિયાવિશેષણ (Action Verbs) નો ઉપયોગ કરીને લખવામાં આવે છે, જેમ કે: 'વિશ્લેષણ કરવું', 'વર્ગીકરણ કરવું', 'તફાવત સમજાવવો', 'ઉકેલ શોધવો', વગેરે.

૩. શિક્ષણ અને મૂલ્યાંકનનું આયોજન

શિક્ષકો અધ્યયન નિષ્પત્તિઓના આધારે પોતાના શિક્ષણના ઉદ્દેશો, પદ્ધતિઓ અને મૂલ્યાંકનનાં સાધનો (Assessment Tools) નું આયોજન કરે છે.

તેનાથી શિક્ષણ પ્રક્રિયા નિષ્પત્તિ તરફ કેન્દ્રિત રહે છે અને વિદ્યાર્થીઓને સીધો લાભ મળે છે.

૪. શિક્ષણની ગુણવત્તામાં સુધારો

અધ્યયન નિષ્પત્તિઓ દ્વારા વિદ્યાર્થીના વાસ્તવિક શિક્ષણ સ્તર ને જાણી શકાય છે.

જો કોઈ વિદ્યાર્થી નિષ્પત્તિ પ્રાપ્ત ન કરી શકે, તો શિક્ષક તેને સુધારવા માટે ઉપચારાત્મક શિક્ષણ (Remedial Teaching) આપી શકે છે, જેનાથી શિક્ષણની ગુણવત્તામાં સુધારો થાય છે.

૫. રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિમાં મહત્વ

રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ નીતિ (NEP 2020) માં પણ અધ્યયન નિષ્પત્તિઓ પર ભાર મૂકવામાં આવ્યો છે, જે બાળકના સર્વાંગી વિકાસ (Holistic Development) અને ૨૧મી સદીના કૌશલ્યોના વિકાસને પ્રોત્સાહન આપે છે.

આ નિષ્પત્તિઓ ધોરણો (Standards) નક્કી કરવામાં મદદ કરે છે.

ટૂંકમાં, અધ્યયન નિષ્પત્તિ એ શિક્ષણ પ્રક્રિયાનો આત્મા છે, જે વિદ્યાર્થીને ખબર હોવી જોઈએ કે તે શું શીખવાનો છે અને શિક્ષણના અંતે તે શું કરી શકશે.

Vijaybhai R Gondaliya, Surendranagar 

બાલવાટિકા Learning Outcomes

ક્રમ	વિષય	Link
1	ભાષા	ડાઉનલોડ
2	ગણિત	ડાઉનલોડ

ધોરણ 1 , Learning Outcomes

ક્રમ	વિષય	Link
1	અંગ્રેજી	ડાઉનલોડ
2	ગણિત	ડાઉનલોડ
3	ગુજરાતી	ડાઉનલોડ
4	ધોરણ ૧ ભાષા SCF	ડાઉનલોડ

ધોરણ 2 , Learning Outcomes

ક્રમ	વિષય	Link
1	અંગ્રેજી	ડાઉનલોડ
2	ગણિત	ડાઉનલોડ
3	ગુજરાતી	ડાઉનલોડ
4	ધોરણ ૨ ભાષા SCF	ડાઉનલોડ

ધોરણ 3 , Learning Outcomes

ક્રમ	વિષય	Link
1	અંગ્રેજી	ડાઉનલોડ
2	ગણિત	ડાઉનલોડ
3	ગુજરાતી	ડાઉનલોડ
4	પર્યાવરણ	ડાઉનલોડ

ધોરણ 4 , Learning Outcomes

ક્રમ	વિષય	Link
1	અંગ્રેજી	ડાઉનલોડ
2	ગણિત	ડાઉનલોડ
3	ગુજરાતી	ડાઉનલોડ
4	પર્યાવરણ	ડાઉનલોડ
5	હિન્દી	ડાઉનલોડ

ધોરણ 5 , Learning Outcomes

ક્રમ	વિષય	Link
1	અંગ્રેજી	ડાઉનલોડ
2	ગણિત	ડાઉનલોડ
3	ગુજરાતી	ડાઉનલોડ
4	પર્યાવરણ	ડાઉનલોડ
5	હિન્દી	ડાઉનલોડ

ધોરણ 6 , Learning Outcomes

ક્રમ	વિષય	Link
1	અંગ્રેજી	ડાઉનલોડ
2	ગણિત	ડાઉનલોડ
3	ગુજરાતી	ડાઉનલોડ
4	વિજ્ઞાન	ડાઉનલોડ
5	સંસ્કૃત	ડાઉનલોડ
6	સામાજિક વિજ્ઞાન	ડાઉનલોડ
7	હિન્દી	ડાઉનલોડ

ધોરણ 7 , Learning Outcomes

ક્રમ	વિષય	Link
1	અંગ્રેજી	ડાઉનલોડ
2	ગણિત	ડાઉનલોડ
3	ગુજરાતી	ડાઉનલોડ
4	વિજ્ઞાન	ડાઉનલોડ
5	સંસ્કૃત	ડાઉનલોડ
6	સામાજિક વિજ્ઞાન	ડાઉનલોડ
7	હિન્દી	ડાઉનલોડ

ધોરણ 8 , Learning Outcomes

ક્રમ	વિષય	Link
1	અંગ્રેજી	ડાઉનલોડ
2	ગણિત	ડાઉનલોડ
3	ગુજરાતી	ડાઉનલોડ
4	વિજ્ઞાન	ડાઉનલોડ
5	સંસ્કૃત	ડાઉનલોડ
6	સામાજિક વિજ્ઞાન	ડાઉનલોડ
7	હિન્દી	ડાઉનલોડ