ગુજરાતી સુલેખન 3

 

1

           શેઠને ચાર દીકરા હતા. દીકરાઓની ચાર વહુઓ હતી. દીકરા તો જીવ પરોવીને વેપાર-ધંધામાં પડી ગયા હતા. એમની હોશિયારી અને સમજદારીથી શેઠને સંતોષ હતો. પણ દીકરાઓની વહુઓ ચાલાક અને ઘરરખુ છે કે નહિ એ જાણવાની શેઠને ઇચ્છા થઈ. એમનું પારખું કરવા માટે શેઠે એક યુક્તિ વિચારી કાઢી.એક દિવસ શેઠે ચારે વહુઓને બોલાવીને કહ્યું, “બેટા, હું આજે તમને દરેકને ડાંગરના આ પાંચ-પાંચ દાણા આપું છું. કોઈક વાર એ દાણા હું તમારી પાસેથી પાછા માગીશ; માટે એ દાણા જતન કરીને સાચવી રાખજો.” એટલું કહી એમણે દરેક વહુને પાંચ-પાંચ દાણા આપી વિદાય કરી. વહુઓ દાણા લઈ હસતી-હસતી ચાલી ગઈ.

2

       સૌથી નાના દીકરાની વહુ ચતુર અને સમજુ હતી. એને થયું, ‘સસરાજીની વાતમાં કાંઈક ઊંડો મર્મ હોવો જોઈએ. આ દાણા સંઘરી રાખવા એ વાત તો સાચી, પણ સંઘરેલા દાણા વખત જતાં બગડી જાય, એના કરતાં એ દાણા ખેતરમાં વવરાવી દઉં તો કેવું ? કણમાંથી મણ થતાં અનાજને કેટલી વાર ? અને સસરાજીને પણ એ જરૂર ગમી જશે.'

3

    ઓખાથી આવતો અને મુંબઈ જતો સૌરાષ્ટ્ર મેલ સુરેન્દ્રનગરથી રાત્રે પોણા આઠ વાગ્યે ઊપડે છે. આ ટ્રેનમાં મુંબઈ જવા માટે હું રિક્ષામાં બેસીને રવાના થયો. રસ્તામાં આવતું ફાટક બંધ હોવાથી સ્ટેશન પહોંચ્યો, ત્યારે ગાડી આવી ગઈ હતી. મારો અનુભવ છે કે મારે જે દિવસે બહારગામ જવાનું હોય ત્યારે ટ્રેન સમયસર આવી જતી હોય છે. વળી, જે દિવસે ખિસ્સામાં ટિકિટ ન હોય ત્યારે ચેકિંગવાળા અવશ્ય આવતા હોય છે.

4

      મારા નામથી આરક્ષિત બર્થ ઉપર હું બેઠો. પછી મેં હાથમાં રહેલી નોટ સામે જોયું, તો મારા ચહેરા ઉપર ગાડી મળી ગયાનો આનંદ હતો, તેના સ્થાને ફાટેલી નોટ આવી ગયાનો આઘાત છવાઈ ગયો, માથાભારે ભાડૂત ભટકાઈ ગયા પછી જે ચિંતા મકાનમાલિકને થાય અથવા કોઈ પણ જાતની લાયકાત વગરનો પુત્ર ઉંમરલાયક થાય, પછી જે ચિંતા પિતાને થાય તેવા પ્રકારની ચિંતા મને થવા લાગી અને હું વહેલામાં વહેલી તકે ફાટેલી નોટ વટાવી નાખવાની વેતરણમાં પડયો.

5

      મેં રાત્રે ચાર વાગે દસ રૂપિયાનાં ચીકુ લીધાં, એણે કાગળની હોડી જેવા પડીકામાં સાત ચીકુ આપ્યાં, મેં એને પાંચ રૂપિયાનો સિક્કો અને પેલી નોટ આપી, ચીકુવાળી અડધી ઊંઘમાં હતી, છતાં ફાટેલી નોટ જોઈને બોલી કે યહ નહીં ચલેગી, દુસરી નોટ દીજિયે. પાંચ રૂપિયા માટે લાખ રૂપિયાનો માણસ જૂઠું બોલ્યો કે મારી પાસે દસ રૂપિયા જ છે. એટલે એણે કાગળની હોડીમાંથી ચાર ચીકુ પાછાં લઈ લીધાં. મને ત્રણ ચીકુ અને મારી ફાટેલી નોટ આપીને ચાલતી થઈ ગઈ. સામા છેડે ઊભેલો બૅટ્સમૅન પોતાના સાથી ખેલાડીને આઉટ થઈને જતો જોઈ રહે, એમ હું ઓશિયાળા મોઢે પેલી ચીકુવાળી બાઈની પીઠ સામે જોઈ રહ્યો.